Hành trình đi tìm đồng đội

Chiến tranh đã lùi xa, điều này đồng nghĩa công tác quy tập mộ liệt sĩ sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn. Công tác tìm kiếm, quy tập, hài cốt liệt sĩ ở trong nước vốn đã khó. Thì việc tìm kiếm mộ liệt sĩ Quân tình nguyện và Chuyên gia Việt Nam hy sinh ở chiến trường Lào về nước lại càng khó khăn hơn. Đội 192, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh được thành lập năm 1992, với nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sĩ, hy sinh qua các thời kỳ trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế và Quân tình nguyện, Chuyên gia Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên nước bạn Lào. Gần 30 năm gắn bó với công tác tìm kiếm liệt sĩ trên nước bạn Lào, cán bộ, chiến sĩ Đội 192 đã không quản ngại khó khăn, gian nan vất vả, thậm chí nguy hiểm tính mạng để hoàn thành việc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.

Thượng úy CN Chu Văn Lâm, Nhân viên quy tập Đội 192, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh tâm sự: "Khi có nguồn tin báo về cho đơn vị thì từ chỉ huy tới anh em trong Đội rất chi là quyết tâm. Mặc dù, điều kiện tìm kiếm hiện nay các phần mộ đều ở xa, vùng núi hiểm trở nhưng anh em vẫn luôn một tinh thần quyết tâm cao đưa các bác, các chú về với gia đình, quê hương để được phụng thờ hương khói".

Mùa khô năm 2020-2021, Thiếu úy Nguyễn Duy Bình, nhân viên quy tập cùng các thành viên Đội quy tập 192, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh lại một lần nữa có mặt tại vùng đất SaLaVan, nước bạn Lào tiếp tục thực hiện nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc, quy tập mộ liệt sĩ. Hàng năm, cứ đến mùa này, anh lại cùng các thành viên trong Đội hành quân lên đường sang nước bạn Lào thực hiện nhiệm vụ. Là người lính thời bình, cũng là người lính trẻ nhất đội, nhưng đèo cao, suối sâu, chênh vênh vực thẳm, nước độc, rừng thiêng anh đều trải nghiệm. Nơi anh và các đồng đội đến là các bản làng xa xôi, những địa danh khốc liệt của chiến trường xưa, thậm chí có nơi hàng năm không có dấu chân người qua lại. Giữa mênh mông núi rừng, chỉ có các anh và tiếng cuốc xẻng làm bạn. Nhưng mỗi lúc tìm được một ngôi mộ, một hài cốt liệt sĩ thì ai nấy đều xúc động, dâng trào hạnh phúc như tìm thấy chính thân nhân của mình.

Thiếu úy CN Nguyễn Duy Bình tâm sự: “Trong thời gian thực hiện nhiệm vụ tại nước bạn Lào thì còn nhiều khó khăn bất cập về nơi ăn, chốn ở, về đi lại, nguồn tin thì khó khăn, khan hiếm, nhưng với tinh thần tìm mộ liệt sĩ như tìm người thân của mình thì anh em toàn đội đều đồng lòng, đồng sức để tìm kiếm đưa các bác về quê hương đất mẹ.”

Đặc điểm nơi các liệt sĩ nằm lại thường là các đồi núi hiểm trở, phức tạp. Để thực hiện công việc tìm kiếm, Đội 192 chủ yếu hành quân bộ, nhiều nơi còn bom mìn và chất độc hóa học sót lại sau chiến tranh gây nguy hiểm cho quá trình tìm kiếm. Thực tế trong những năm qua, tại nhiều địa điểm công tác khai quật của Đội 192 chủ yếu phải dựa vào sức người. Nhiều trường hợp mộ liệt sĩ, Đội 192 đã cất công tìm kiếm từ năm này sang năm khác, đào nhiều lần, hoặc phải đào ở diện rộng cả 4-5 ha đồi, cũng có khi phải đào sâu 3-4 mét mới tìm đúng nơi các liệt sĩ ta bị vùi lấp trong chiến đấu năm xưa. Dù vậy, để hoàn thành nhiệm vụ mà Quân đội, Đảng và Nhà nước giao phó, các thành viên Đội 192 vẫn luôn kiên trì lật từng tấc đất, từng góc suối, đào hàng chục nghìn khối đất đá bằng công cụ thô sơ, vừa đi vừa mở đường, cơ động hàng nghìn km…để tìm kiếm, đưa những người con về với đất mẹ.

Thượng tá Nguyễn Tiến Chương, Đội trưởng Đội 192 cho biết: “Các phần mộ trước đây chôn không có sơ đồ bố trí. Việc tìm kiếm đối với Đội rất khó khăn, mất rất nhiều thời gian tìm kiếm, thậm chí là đào toạ độ cho nên kết quả tìm kiếm trong thời gian vừa qua chưa cao. Để khắc phục khó khăn đó Đội xác định phải phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể làm tốt công tác tuyên truyền đến từng người dân để bà con biết được chủ trương của Đảng, Quân đội về công tác tìm kiếm mộ liệt sĩ để cung cấp cho Đội thông tin để tìm kiếm hiệu quả hơn.

Suốt gần 30 năm qua, những bản làng nằm sâu trong rừng núi, những con đường mòn quanh co hiểm trở, những chiến trường khốc liệt năm xưa có lẽ đã in đậm dấu chân hành trình đi tìm kiếm mộ của Đội 192. Các anh đã đi qua hơn 800 bản làng xa xôi của 15 huyện thuộc nước bạn Lào, tiến hành tìm kiếm hàng ngàn vị trí và đã cất bốc được trên 1.000 hài cốt liệt sĩ, trong đó có 73 mộ có tên, có quê đưa về nước. Các anh luôn tự nhắc nhở bản thân, kết quả tìm kiếm trên còn quá khiêm tốn so với sự hy sinh hết sức lớn lao của các liệt sĩ, sự mong mỏi của đồng bào, đồng chí và thân nhân của các liệt sĩ. Và công cuộc tìm kiếm, quy tập mộ liệt sĩ sẽ vẫn còn nối tiếp. Bởi đây là tình cảm, là sự tri ân của thế hệ hôm nay đối với người đã hy sinh vì hòa bình, độc lập của tổ quốc.

Đại tá Hà Văn Ái, Phó Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh cho biết: “Quá trình triển khai tìm kiếm mộ liệt sĩ cán bộ, chiến sĩ Đội 192 luôn đoàn kết, thống nhất, chủ động phân tích và có những phương pháp cách thức làm mới vì vậy đã khắc phục những khó khăn và hoàn thành tốt nhiệm vụ trong thời gian qua. Trong thời gian tới chúng tôi xác định việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ trong và ngoài nước thực sự khó khăn, bởi vì sự tác động thiên tai, dịch bệnh, mưa bão và đặc biệt các thông tin về phần mộ ngày càng lu mờ, nhất là những người trực tiếp tham gia chiến đấu già yếu không thể dẫn đường đi tìm đồng đội, vì vậy chúng tôi đã chỉ đạo Đội 192 phối hợp cấp ủy, chính quyền địa phương và bà con nhân dân trong tỉnh cũng như hai tỉnh SaLaVan và SêKong - Lào nắm thông tin, thẩm định thông tin để tìm kiếm, cất nốc, quy tập có hiệu quả”.

Song song với nhiệm vụ tìm kiếm, cất bốc và hồi hương hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và Chuyên gia Việt Nam hy sinh qua các thời kỳ chiến tranh trên đất bạn Lào, cán bộ, chiến sĩ Đội 192 cần chú trọng và làm tốt công tác dân vận trên địa bàn đóng quân và công tác đối ngoại quân sự, ngoại giao với chính quyền, thực hiện tốt mối quan hệ với nhân dân địa phương, tôn trọng phong tục của các Bộ tộc Lào, để lại ấn tượng sâu sắc hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng người dân nơi đây về những năm tháng chiến đấu của hai Quân đội, hai dân tộc, hai đất nước anh em thuỷ chung, sâu nặng, nghĩa tình./.